تأثیر رازک بر نشانه های زودرس یائسگی: یک کارآزمایی بالینی تصادفی کنترل شده

مقدمه: یکی از درمان های پیشنهاد شده برای عوارض زودرس یائسگی، هورمون درمانی می باشد که به دلیل عوارض جانبی و خطرات باعث نگرانی پزشکان و بیماران شده است. امروزه درمان یائسگی با فیتواستروژن ها مورد توجه قرار گرفته و تحقیقاتی در این زمینه انجام شده است. رازک یکی از گیاهانی است که حاوی ترکیبات فیتواستروژنی می باشد ولی تا به حال تأثیر آن بر نشانه های زودرس یائسگی مورد بررسی قرار نگرفته است، لذا مطالعه ی حاضر با هدف تعیین اثر رازک بر نشانه های زودرس یائسگی در شهر تبریز در سال 92-1391 انجام شده است. مواد و روش ها: این مطالعه بالینی تصادفی دوسوکوربر روی 60 زن پری منوپوز و 60 زن پست منوپوز انجام گرفته است. داده ها با استفاده از پرسشنامه گرین و چک لیست ثبت تعداد گرگرفتگی روزانه قبل از مداخله، 4، 8 و 12 هفته بعد از مداخله جمع آوری شد. نمونه ها از طریق بلوک بندی تصادفی سهمیه ای بر اساس وضعیت یائسگی به دو گروه دریافت کننده رازک و دریافت کننده پلاسبو با نسبت تخصیص 1:1 تقسیم شدند. به گروه مداخله 500 میلی گرم قرص رازک و گروه کنترل 500 میلی گرم پلاسبو روزانه به مدت 90 روز تجویز شد. از آمار توصیفی و آمار تحلیلی شامل ancova برای آنالیز داده ها استفاده شد. یافته ها: هیچ افت نمونه ای در دو گروه تا پایان مداخله وجود نداشت. میانگین نمره کلی گرین به طور معناداری در گروه رازک در پایان هفته 4 (8/9- تا 11/1- , 95% confidence interval,0/10- :adjusted difference)، هفته 8 (17/1- تا 20/1- ,18/6-) و هفته 12 پس از مداخله (21/6- تا 25/1-, 23/4-) کمتر از گروه پلاسبو بود. گروه مداخله همچنین بهبود چشمگیری را در تمامی ابعاد مقیاس گرین (نشانه های روانی، جسمانی، وازوموتور و جنسی) در مقایسه با گروه کنترل نشان داد (001/0>p). تعداد گرگرفتگی در هفته به طور معناداری در گروه رازک در طی هفته 4 (7/1- تا 9/8- ,8/4-)؛ هفته 8(14/9- تا 19/3- ,17/1-) و هفته 12 پس از مداخله (21/1- تا 26/4- ,23/8-) کمتر از گروه پلاسبو بود. در گروه پری منوپوز، میانگین نمره کلی گرین به طور معناداری در گروه رازک در پایان هفته چهارم (6/9- تا 9/7- ،8/3-)،هفته هشتم (12/7- تا 16/5- ،14/6-) و هفته دوازدهم پس از مداخله (16/0- تا 20/5-, 18/2-) کمتر از گروه پلاسبو بود. همچنین تعداد گرگرفتگی در هفته به طور معناداری در گروه رازک در طی هفته چهارم (0/7- تا 10/3- , 8/8-)، هفته هشتم (13/9- تا 20/0- , 17/0-) و هفته دوازدهم پس از مداخله (18/0- تا 25/9- ،22/0-) کمتر از گروه پلاسبو بود. در گروه پست منوپوز نیز میانگین نمره کلی گرین به طور معناداری در گروه رازک در پایان هفته چهارم (9/9- تا 13/6-,7/11-)، هفته هشتم (21/7- تا 25/5- ,23/6-) و هفته دوازدهم پس از مداخله(28/1- تا 31/7- , 29/9-) کمتر از گروه پلاسبو بود. همچنین تعداد گرگرفتگی در هفته به طور معناداری در گروه رازک در طی هفته چهارم (5/6- تا 9/2-, 7/4-)، هفته هشتم (13/2- تا 18/9- , 16/1-) و هفته دوازدهم پس از مداخله (21/5- تا 27/4- , 24/5-)کمتر از گروه پلاسبو بود. نتیجه گیری: با توجه به نتایج این پژوهش، مصرف قرص گیاهی رازک به میزان 500 میلی گرم روزانه به مدت 4، 8 و 12 هفته در کاهش تعداد گرگرفتگی و نشانه های زودرس یائسگی تأثیر چشمگیری داشته است، بنابراین با توجه به سادگی استفاده و پذیرش بالای روش و عدم گزارش عارضه جانبی در این مطالعه، می توان مصرف متعادل این داروی گیاهی را در این گروه از افراد توصیه نمود تا از این طریق بتوان کیفیت زندگی و میزان کارآیی زنان را در این برحه از زندگی ارتقاء بخشید.